در ادامه چند روش پیشنهاد می‌کنیم که کمک می‌کنند به بهترین شکل ممکن درس بخوانید و تمرکز کافی داشته باشید.
احتمالاً اولین راه حلی که به ذهن‌تان می‌رسد این است که روزی ۱۲ تا ۱۴ ساعت درس بخوانید! اما راه حل اصلی، بهتر درس خواندن است. بگذارید بهتر بگویم باید یاد بگیرید همان ساعات محدودی که درس می‌خوانید، مفید بخوانید. برای آن‌هایی که در طول ترم درس نخوانده‌اند، امتحانات پایان‌ترم تبدیل به کابوس و درس خواندن تبدیل به مسابقه می‌شود! احتمالاً خیلی از شما هم در این دسته قرار دارید.
اولین چیزی که باید تحت این فشار امتحانی سنگین بدانید این است که ۱۲ ساعت درس خواندن در روز، روش سالم و درستی نیست؛ و ضمناً خیلی به ندرت امکان دارد بتوانید به این میزان درس خواندن در روز عادت کنید.
موثرترین راه این است که با تمرکز کامل درس بخوانید و استراحت‌های کوتاه بین درسی داشته باشید. نباید روی این که چند ساعت درس خواندید تمرکز کنید. بلکه باید دقت کنید چقدر درس خواندید. در ادامه چند روش پیشنهاد می‌کنیم که کمک می‌کنند به بهترین شکل ممکن درس بخوانید و تمرکز کافی داشته باشید.
۱. هر روز مقدار کمی از هر درس بخوانید
به عنوان مثال اگر عجله کنید و بخواهید کل فصل ۱ شیمی را در یک روز تموم کنید، هم خسته می‌شوید و هم برای امتحان فقط بخش کوچکی از آن در خاطرتان باقی می‌ماند.
۲. استراحت‌های بین درسی باید کافی و معقول باشند
مدت زمان استاندارد برای هر نوبت درس خواندن، ۲ ساعت است. هر ۲ ساعت درس خواندن هم می‌تواند به ۴تا ۲۵ دقیقه تقسیم شود که هر کدام با ۵ دقیقه استراحت بین درسی همراه است. اگر نیاز دارید بیشتر از ۲ ساعت درس بخوانید، بین هر ۲ ساعت، ۲۰ دقیقه استراحت کنید.
۳. از استراحت‌های بین درسی خوب استفاده کنید
وقتی استراحت می‌کنید باید از هر چه فکر امتحان و استرس است فاصله بگیرید و ذهن‌تان را خالی کنید. اگر از وقت استراحت خود برای برنامه‌ریزی راند بعدی درس خواندن استفاده کنید یا در مورد درس با دوستان خود حرف بزنید، ذهن‌تان استراحت نمی‌کند؛ و اگر ذهن استراحت نکند، راند بعدی درس خواندن مفید نخواهد بود.
۴. هر درسی که می‌خواهید بخوانید از ۲ بخش تشکیل شده است: محتوای اصلی و محتوای فرعی
محتوای اصلی بر اصول، نظریه‌ها، فرمول‌ها و نمودار‌های مهم تاکید دارد. در حالی که محتوای فرعی بیشتر مربوط به مثال‌ها و نمونه‌ها است. احتمالاً حدود ۸۰ درصد سوالات امتحانی از محتوای اصلی مطرح شده‌اند. پس اگر نمی‌توانید کل کتاب یا جزوه را تا موقع امتحان تمام کنید، روی محتوای اصلی هر درس تمرکز کنید.
حتی می‌توانید نمونه سوالات امتحانی سال‌های گذشته را بررسی کنید و مطمئن شوید برای خواندن مباحثی که به احتمال زیاد در امتحان مطرح نمی‌شوند، زیاد وقت صرف نمی‌کنید.
۵. قبل از برنامه‌ریزی درسی، بهتر است بدانید هر درسی را که می‌خواهیم یاد بگیریم، در یکی از این ۳ دسته جای می‌گیرد:
درس‌های حفظی مثل زیست‌شناسی و تاریخ و جغرافیا که شامل مفاهیمی هستند که باید به خاطر بسپارید.
درس‌های حل کردنی مثل ریاضی و فیزیک.
درس‌های تفسیری مثل ادبیات فارسی و انگلیسی و سایر زبان‌ها.
برای یادگیری موثر بهتر است در روز‌هایی که باید زیاد درس بخوانید، بین انواع درس‌هایی که انتخاب می‌کنید توازن برقرار کنید.
۶. هم هایلات کنید، هم بنویسید!
می‌دانیم هایلایت کردن مفاهیم مهم درس به یادگیری بهتر کمک می‌کند، اما وقتی نکات مهم را گوشه کتاب یا دفتر یادداشت خود می‌نویسید، باعث می‌شود درس‌هایی که می‌خوانید را دیرتر فراموش کنید. نکات مهم را بلند بخوانید و بعدش بنویسید. این کار نشان می‌دهد نه تنها نکات اصلی درس را دیدید، بلکه آن‌ها را شنیدید و یادداشت کردید.
۷. یادداشت‌برداری درست برای تمام کردن موثر درس‌ها در دقیقه‌ی آخر مهم است
دو روش علمی برای یادداشت‌برداری، روش SQ۵R و یادداشت‌های کرنل هستند که هر دو بسیار موثرند.
الف) روش SQ۵R کوتاه شده حروف اول کلمات انگلیسی مطالعه اجمالی، خواندن، حفظ کردن، از بر خواندن، دوره کردن و بازیابی است.
مطالعه اجمالی: به متن کتاب نگاهی اجمالی بیندازید و نکات مهم را علامت بزنید. این کار نباید بیشتر از ۷ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد.
سوال پرسیدن: عنوان هر پاراگراف درسی را به سوالی که می‌شود در امتحان مطرح کرد، تبدیل کنید. سوالات احتمالی را در کنار بخش‌های مهم متن قرار دهید.
خواندن، حفظ کردن، از بر خواندن: دوباره به متن درس نگاه کنید و نکات مهم را به صورت جدا و به زبان خودتان حفظ کنید. دورشان دایره و کادر بکشید تا دید بهتری داشته باشید. حالا مباحثی را که یاد گرفتید از بر بخوانید.
دوره کردن: سوال‌هایی را که نوشتید از خودتان بپرسید و ببینید آیا می‌توانید جواب‌شان را بدهید یا نه.
بازیابی: مراحل قبلی را تکرار کنید و در مورد مبحثی که یاد گرفتید تامل کنید تا آن را کاملاً به خاطر بسپارید.
ب) یادداشت‌های کرنل روش موثری از یادداشت برداری است که مفاهیم را در ۳ ستون طبقه‌بندی می‌کند. این روش به خاطر سپردن و یادآوری اطلاعات را بسیار آسان می‌کند. موقع دوره کردن می‌توانید ستون راست را به راحتی بپوشانید و سعی کنید به سؤالات سمت چپ پاسخ دهید.
۸. چند برگه کوچک روی کمد و دیوار اتاق‌تان بچسبانید و روی آن‌ها تاریخ‌ها و فرمول‌ها و نکات کلیدی درس‌هایی که یادگیریشان سخت است بنویسید.
وقتی این مباحث، تمام روز جلوی چشم‌تان باشد، باعث می‌شود راحت‌تر بتوانید آن‌ها را یاد بگیرید و حفظ کنید. برای مفاهیم سخت‌تر فلش‌کارت درست کنید و با خودتان همه جا ببرید. وقتی در صف خرید ایستادید یا منتظر اتوبوسید، این فلش‌کارت‌ها را مرور کنید.
۹. اگر چند روز مانده به امتحان، درس‌هایی را می‌خوانید که تا به حال سراغ‌شان نرفتید، باید به یک نکته مهم توجه کنید:
هر چیز جدیدی که یاد می‌گیرید لازم است طی ۲۴ ساعت دوره و بازیابی شود. اگر وقتی برای دوره کردن نگذارید، ۸۰ درصد مطالبی که خواندید از ذهن‌تان می‌پرد! این را ما نمی‌گوییم! علم می‌گوید!
۱۰. خواب کافی بیشتر از آن چه تصور می‌کنید اهمیت دارد!
اکثر دانشجویان و دانش‌آموزان، شب امتحان تا دیروقت بیدار می‌مانند تا تمام مطالب درسی را قبل از امتحان دوره کنند. لازم است بدانید آن چیزی که حافظه کوتاه‌مدت را به بلندمدت تبدیل می‌کند، خواب کافی است. پس برای یادآوری مطالب خوانده شده سر جلسه امتحان باید شب قبل حداقل ۷ یا ۸ ساعت خوب بخوابید.
توصیه‌های آخر
این ۱۰ روش پیشنهادی به شما کمک می‌کنند در مدت زمان کوتاه، درس‌هایتان را خوب بخوانید و برای امتحانات آماده شوید.
سعی کنید با افرادی که انگیزه‌ی زیادی برای درس خواندن دارند درس بخوانید. وقتی اطرافیان تان حواس‌پرت باشند و یا بدتر از آن، حواس شما را پرت کنند؛ باعث می‌شود نتوانید به خوبی برای امتحان آماده شوید. پس بهتر است با افرادی درس بخوانید که به شما انگیزه می‌دهند. می‌توانید با یکی از دوستان‌تان قرار بگذارید و هر روز اهداف درسی کوچکی را با هم مشخص کنید. از یکدیگر بپرسید چقدر درس خواندید و سوال‌های درسی تان را هم برطرف کنید.
یک روش سریع برای این که ببینید چقدر خوب درس یاد گرفتید این است که سعی کنید مطالبی را که خواندید برای کسی که چیزی از آن نمی‌داند توضیح دهید. هر جا که توضیح دادن برایتان سخت می‌شود، متوجه می‌شوید که باید دوباره آن را دوره کنید. پس استرس را کنار بگذارید و مشغول درس خواندن شوید!.
مجتمع علامه بحرالعلوم